Kanamalarda ilk yardım uygulamaları nelerdir?

Kanamalarda ilk yardım

Kanama nedir?

Damar bütünlüğünün bozulması sonucu kanın damar dışına (vücudun içine veya dışına doğru) doğru akmasıdır. Kanamanın ciddiyeti aşağıdaki durumlara bağlıdır:

• Kanamanın hızına,
• Vücutta kanın aktığı bölgeye,
• Kanama miktarına,
• Kişinin fiziksel durumu ve yaşına.

 

Kaç çeşit kanama vardır?

Vücutta kanın aktığı bölgeye göre üç çeşit kanama vardır :

Dış kanamalar:
Kanama yaradan vücut dışına doğru olur.

İç kanamalar:
Kanama vücut içine olduğu için gözle görülemez.

Doğal deliklerden olan kanamalar:

• Kulak, burun, ağız, anüs, üreme organlarından olan kanamalardır.
• Kanama arter, ven yada kılcal damar kanaması olabilir.
• Arter kanamaları kalp atımları ile uyumlu olarak kesik kesik akar ve açık renklidir.
• Ven kanamaları ise koyu renkli ve sızıntı şeklindedir.
• Kılcal damar kanaması küçük kabarcıklar şeklindedir.
• Kanamanın değerlendirilmesinde, şok belirtilerinin izlenmesi çok önemlidir.

Kanamalarda ilk yardım uygulamaları nelerdir?

Dış kanamalarda ilk yardım:

• Hasta/yaralının durumu değerlendirilir (ABC),
• Tıbbi yardım istenir (112),
• Yara yada kanama değerlendirilir,
• Kanayan yer üzerine temiz bir bezle bastırılır,
• Kanama durmazsa ikinci bir bez koyarak basıncı arttırılır,
• Gerekirse bandaj ile sararak basınç uygulanır,
• Kanayan yere en yakın basınç noktasına baskı uygulanır,
• Kanayan bölge yukarı kaldırılır,
• Çok sayıda yaralının bulunduğu bir ortamda tek ilkyardımcı varsa, yaralı güç koşullarda bir yere taşınacaksa, uzuv kopması varsa ve/veya baskı noktalarına baskı uygulamak yeterli olmuyorsa turnike uygulanır,
• Şok pozisyonu verilir,
• Sık aralıklarla (2-3dakikada bir) yaşam bulguları değerlendirilir,
• Kanayan bölge dışarıda kalacak şekilde hasta/yaralının üstü örtülür,
• Yapılan uygulamalar ile ilgili bilgiler (turnike uygulaması gibi) hasta/yaralının üzerine yazılır,
• Hızla sevk edilmesi sağlanır.

Vücutta baskı uygulanacak noktalar nelerdir?

Atardamar kanamalarında kan basınç ile fışkırır tarzda olur. Bu nedenle, kısa zamanda çok kan kaybedilir. Bu tür kanamalarda asıl yapılması gereken, kanayan yer üzerine veya kanayan yere yakın olan bir üst atardamar bölgesine baskı uygulanmasıdır. Vücutta bu amaç için belirlenmiş baskı noktaları şunlardır:

1-Boyun : Boyun atardamarı (şah damarı) baskı yeri
2-Köprücük kemiği üzeri : Kol atardamarı baskı yeri
3-Koltukaltı : Kol atardamarı baskı yeri
4-Kolun üst bölümü : Kol atardamarı baskı yeri
5-Kasık : Bacak atardamarı baskı yeri
6-Uyluk : Bacak atardamarı baskı yeri

Kanamalarda üçgen bandaj uygulaması nasıl yapılmalıdır?

Üçgen bandaj, vücudun değişik bölümlerinde bandaj ve/veya askı olarak kullanılabilir. Üçgen bezin tepesi tabanına doğru getirilip yerleştirilir, sonra bir yada iki kez daha bunun üzerine katlanarak istenilen genişlikte bir sargı bezi elde edilmiş olur.

Elde üçgen bandaj uygulama:
Parmaklar, üçgenin tepesine gelecek şekilde el üçgen sargının üzerine yerleştirilir. Üçgenin tepesi bileğe doğru katlanır. Elin sırtında, üçgenin uçları karşı karşıya getirilir ve çaprazlanır, bilek seviyesinde düğümlenir.

Ayağa üçgen bandaj uygulama:
Ayak, üçgenin üzerine düz olarak, parmaklar üçgenin tepesine bakacak şekilde yerleştirilir. Üçgen bandajın tepesini ayağın üzerinde çaprazlayacak şekilde öne doğru getirilir. İki ucu ayak bileği etrafında düğümlenir.

Dize üçgen bandaj uygulama:
Üçgenin tabanı dizin 3-4 parmak altında ve ucu dizin üzerine gelecek şekilde yerleştirilir. Dizin arkasından uçları çaprazlanır, dizin üstünde uçları düğümlenir.

Göğüse üçgen bandaj uygulama:
Üçgenin tepesi omuza yerleştirilir ve tabanı göğsü saracak şekilde sırtta düğümlenir. Bu düğüm ile üçgenin tepesi, bir başka bez kullanılarak birbirine yaklaştırılarak bağlanır.

Kalçaya üçgen bandaj uygulama:
Üçgenin tabanı uyluğun alt kısmının etrafında düğümlenir, tepesi ise belin etrafını saran bir kemer yada beze bağlanır.

Hangi durumlarda turnike uygulanmalıdır?

a)Çok sayıda yaralının bulunduğu bir ortamda tek ilkyardımcı varsa (kanamayı durdurmak ve daha sonra da diğer yaralılarla ilgilenebilmek için),
b) Yaralının güç koşullarda bir yere taşınması gerekiyorsa (engebeli uzun bir yol gidilecekse)
c) Uzuv kopması var ise ve basınç noktasından yapılşan bası etkisiz ise turnike uygulanabilir,
bunların dışında kesinlikle uygulanmaz.

Turnike Uygulanırken Nelere Dikkat Edilmelidir:

1) Baskı noktasına bir elle baskı uygulamaya devam etme
2) Diğer eline geniş, kuvvetli ve esnemeyen materyal alma
3) Şeridi yarı uzunluğunda katlama, uzuv etrafına sarma
4) Bir ucu halkadan geçirip çekme ve iki ucu bir araya getirme
5) Baskı noktasından basıncı kaldırma ve kanamayı tamamen durduracak yeterlilikte sık bir bağ atma.
– Geniş sargı uygulama
– Sargının içinden sert cisim(kalem gibi) geçirme ve uzva paralel konuma getirme
– Kanama durana kadar sert cismi döndürme
6) Sert cismi uzva dik konuma getirerek sargıyı çözülmeyecek şekilde tesbit etme
7) Hasta/yaralının elbisesinin üzerine, hasta/yaralının adı ve turnikenin uygulandığı zaman ( saat ve dakika) yazılı bir kart iğneleme
8) Çok sayıda yaralı olduğunda yaralının alnına rujla veya sabit kalemle “turnike” veya “T” harfini yazma
9) Hasta/yaralıyı pansuman ve turnike görülecek şekilde battaniye ile sarma
10) Turnikeyi 15-20 dakika aralıklarla gevşetme sonra tekrar sıkma

Turnike uygulamasında dikkat edilecek hususlar neler olmalıdır?

• Turnike uygulamasında kullanılacak malzemelerin genişliği en az 8-10 cm olmalıdır.
• Turnike uygulamasında ip, tel gibi kesici malzemeler kullanılmamalıdır.
• Turnikeyi sıkmak için tahta parçası, kalem gibi malzemeler kullanılabilir.
• Turnike kanama duruncaya karda sıkılır, kanama durduktan sonra daha fazla sıkılmaz.
• Turnike uygulanan bölgenin üzerine hiç bir şey örtülmez.
• Turnike uygulamasının yapıldığı saat bir kağıda yazılmalı ve yaralının üzerine asılmalıdır.
• Uzun süreli kanamalardaki turnike uygulamalarında, kanayan bölgeye 15-30 dakikada bir turnike gevşetilmelidir.
• Turnike, kol ve uyluk kemiği gibi tek kemikli bölgelere uygulanır, ancak ön kol ve bacağa el ve ayağın beslenmesini bozacağı için uygulanmaz.Uzuv kopması durumlarında, ön kol ve bacağa da turnike uygunabilir.

El ve ayak (Uzuv) kopmalarında ilk yardım uygulama rehberi

1) Hasta/yaralıyı sırt üstü yatırma
2) Hasta/yaralının bacaklarını 30 cm kadar yükseltme
3) Kanamayı durdurmak için kanayan yere veya baskı noktalarına bası uygulama. Bu önlemelerle kanama kontrol edilemiyorsa turnike uygulama.
4) Kopan parçayı temiz su geçirmez ağzı kapalı bir plasik torbaya yerleştirme
5) Kopan parçanın konduğu torbayı buz içeren ikinci bir torbanın içine koyma
6) Torbayı temiz bir bez ile sarıp hasta/yaralı ile aynı vasıtaya koyma, üzerine hastanın adı ve soyadını yazma, yaralı ile aynı araca konarak en çok 6 saat içerisinde sağlık kuruluşuna sevkini sağlama.
7) Tıbbi birimleri haberdar etme (112)

İç kanamalarda ilk yardım:

• İç kanamalar, şiddetli travma, darbe, kırık, silahla yaralanma nedeniyle oluşabilir. Hasta/yaralıda şok belirtileri vardır.
• İç kanama şüphesi olanlarda aşağıdaki uygulamalar yapılır.
• Hasta/yaralının bilinci ve ABC si değerlendirilir,
• Üzeri örtülerek ayakları 30 cm yukarı kaldırılır,
• Tıbbi yardım istenir (112),
• Asla yiyecek ve içecek verilmez,
• Hareket ettirilmez (özellikle kırık varsa),
• Yaşamsal bulguları kontrol edilir,
• Sağlık kuruluşuna sevki sağlanır

Doğal deliklerden çıkan kanamalarda ilk yardım:

Burun kanaması:

• Hasta/yaralı sakinleştirilir, endişeleri giderilir,
• Oturtulur,
• Başı hafifçe öne eğilir,
• Burun kanatları 5 dakika süre ile sıkılır,
• Uzman bir doktora gitmesi sağlanır.

Kulak kanaması:

• Hasta/yaralı sakinleştirilir, endişeleri giderilir,
• Kanama hafifse kulak temiz bir bezle temizlenir,
• Kanama ciddi ise, kulağı tıkamadan temiz bezlerle kapanır,
• Bilinci yerinde ise hareket ettirmeden sırt üstü yatırılır, bilinçsiz ise kanayan kulak üzerine yan yatırılır,
• Kulak kanaması, kan kusma, anüs, üreme organlarından gelen kanamalarda hasta/yaralı kanama örnekleri ile uzman bir doktora sevk edilir.