Yeraltı suları depremleri önceden haber verebilir mi?
Fırat Üniversitesi Fen Fakültesi Kimya Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Yaman, TÜBİTAK destekli yaptığı çalışmayla Doğu Anadolu Fay Hattı’nda yeraltı sularının depremlerden önce kimyasal özelliklerinde değişiklik olduğunu belirledi.
03 Ekim 2011, AHDER- Prof. Dr. Mehmet Yaman 1999 Marmara Depremi sonrasında yazılı ve görsel basında “kaplıca sularının miktarlarında, sıcaklığında değişme olduğu” yönünde haberler yayınlandığını, kendisinin de bu haberleri izlediği zaman, “Kaplıca suyundaki sıcaklık değişirse suyun çözebilme gücü de artar. Böylece yer altından gelirken temas ettiği kayaç ve tabakalardan çözebildiği madde miktarı da değişebilir, artabilir” şeklinde fikir geliştirdiğini söyledi. Bu düşünceyi döktüğü projeye destek almak için 2006 yılına kadar uğraştığını anlatan Yaman, şunları söyledi: “2006 yılında TÜBİTAK tarafından desteklendi. Proje kapsamında Erzurum’da 2, Erzincan, Bingöl, Kahramanmaraş ve Hatay’da birer kaplıcanın bir kısmından her gün, bir kısmından 15 günde bir örnekler aldık. Bu çalışma 3 yıl sürdü. 2009’a kadar alınan bu örneklere 72 element analizi yapıldı. Aynı süre içinde Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü Ulusal Deprem İzleme Merkezi’nin yayınladığı deprem sonuçları, tarihleri, büyüklükleri kayıt edildi, önceki ve sonraki günlere ait su örnekleri analizleri değerlendirildi”. Suların depremden önce değişimine, çalışma kapsamında Bingöl’deki bir kaplıcada son derece belirgin şekilde rastladıklarını belirten Yaman, “Bingöl’de 3 Şubat 2007’de yaklaşık 3 şiddetinde 3 deprem meydana geldi. Bu depremden 1 gün önce aldığımız suda yapılan analizde bor, klorür, baryum ve germanyum elementlerinin litredeki miktarlarında sıra dışı anlamlı şekilde düşüş olduğunu gördük” dedi.
Yaman, kaplıcadan kaplıcaya, deprem öncesi ve sonrasında değişen element cins ve miktarının değişiklik göstermekle birlikte elde ettikleri sonuçlara göre depremlerden önce yeraltı sularında kimyasal özelliklerinde değişiklik olduğunu belirlediklerini, bunu bilimsel yayınım yaptıklarını kaydetti. Yaman, “Yeraltı sularındaki değişiklikler, depremleri önceden haber verebilir mi?” sorusuna “evet” cevabını verdi.